The Borgias (serie) | Instituut voor publieksgeschiedenis (2024)

Inhoud

De eerste 9 afleveringen van The Borgias – die samen het eerste seizoen vormen – tonen de greep naar de pauselijke macht van de Spaanse familie Borgia en de strijd om de troon van Sint-Petrus te behouden. Daarbij worden christelijke waarden als naastenliefde en nederigheid probleemloos ingeruild voor machtswellust, simonie, corruptie en moord. Hoewel dit een Canadese productie is, wordt dit alles op een Hollywoodiaanse manier uitvergroot.

1. The Poisoned Chalice

De eerste aflevering begint met het overlijden van paus Innocentius VIII in 1492, waarna een machtsstrijd losbarst tussen de kardinalen Rodrigo Borgia, Giuliano della Rovere en Orsino Orsini (dit is een historische inaccuraatheid: eigenlijk betreft het Giambattista Orsini). Uiteindelijk trekt Rodrigo Borgia aan het langste eind en wordt verkozen tot paus Alexander VI. Orsini beschuldigt Borgia openlijk van corruptie en plant een moord op de nieuwe paus. Deze wordt door de oudste zoon van Rodrigo Borgia, Cesare, verijdeld. Meer zelfs, diezelfde avond wordt Orsini in opdracht van Cesare Borgia zelf vergiftigd.

2. The Assassin

Na de moord op kardinaal Orsini wordt della Rovere de voornaamste tegenstander van de Borgia-familie. Daarom vraagt Cesare Borgia Micheletto – die ook al Orsini had vergiftigd – om della Rovere te bespioneren. Op die manier komt hij te weten dat kardinaal della Rovere van plan is een alliantie te smeden tegen paus Alexander VI, wegens losbandigheid. Het was hem namelijk ter ore gekomen dat de paus een concubine had, Giulia Farnese. Als tegenzet breidt Rodrigo Borgia het College van Kardinalen uit en laat hij Micheletto de getuige van Giuliano della Rovere uit de weg ruimen.

3. The Moor

Giuliano della Rovere vlucht naar Napels, waar hij steun zoekt bij de lokale vorst. Ondertussen is Djem door zijn broer, de Ottomaanse sultan, als gast naar het pauselijke paleis gestuurd. De Heilige Stoel krijgt daarvoor een royale vergoeding toebedeeld, die echter nog fors kon oplopen als Djem op een of andere manier wordt gedood. Dit gebeurde opnieuw door vergiftiging; het geld werd gebruikt voor het uithuwelijken van Rodrigo Borgia’s dochter, Lucrezia.

4. Lucrezia’s wedding

Het huwelijk van Lucrezia Borgia met Giovanni Sforza loopt niet van een leien dak. Terwijl de moeder van Lucrezia – tegen de wil van Rodrigo Borgia in – toch op het huwelijk aanwezig is, blijkt Giovanni Sforza een koele man van weinig woorden te zijn. Bovendien wist hij het huwelijksfeest, waar drank en lust de boventoon vierden, maar weinig te smaken.

5. The Borgias in love

Lucrezia Sforza wordt iedere nacht brutaal verkracht door haan man, Giovanni Sforza. Daarop laat ze een knecht zijn zadel saboteren tijdens een jachtpartij. Ondertussen wordt een vertrouweling van Alexander VI, vicekanselier Ascanio Sforza, naar Milaan gezonden om zijn neef te overtuigen de paus te steunen tegen della Rovere. Kardinaal della Rovere plande namelijk een inval van Frankrijk – via Milaan – in Italië, met als doel de paus te onttronen.

6. The French king

Giuliano della Rovere ontmoet de Franse koning Karel VIII, die belooft een oorlog te starten in Italië (met als doel Napels onder de Franse kroon te brengen). Joffre Borgia, de jongere broer van Cesare, trouwt met Sancia van Napels, om zo de banden met het koninkrijk te verstevigen.

7. Death, on a pale horse

In het zuiden van Italië komt de koning van Napels, Ferdinand, te sterven; hij wordt opgevolgd door zijn zoon Alfonso. In het noorden start Karel VIII – met in zijn gevolg kardinaal della Rovere – een oorlog tegen de Italiaanse staten. De stad Lucca wordt op de meest brutale manier veroverd; Firenze besluit daarop om zich zonder weerstand over te geven.

8. The art of War

Tijdens hun doortocht door Italië nemen de Fransen Giulia Farnese (minnares van Alexander VI) en Lucrezia Borgia krijgsgevangen. Daarna gaat hun optocht verder richting Rome, tot ze de pauselijke legers ontmoeten. Terwijl de kardinalen de stad ontvluchten, bereidt Juan Borgia (generaal van het pauselijke leger) de slag voor. Lucrezia weet haar broer echter te overtuigen om terug te trekken, alvorens zijn kleine leger onder de voet gelopen wordt door Karel VIII.

9. Nessuno (Nobody)

Het Franse leger marcheert Rome binnen. Daar ontmoet Karel VIII paus Alexander VI. Zij komen tot een vergelijk: de Paus erkent Karel als koning van Napels, terwijl Karel Alexander VI niet laat aftreden (in tegenstelling tot wat was afgesproken met kardinaal della Rovere). Nadat de Fransen de tocht hebben gemaakt naar Napels, vinden ze een stad die zwaar getroffen is door de Pest. Ondertussen is Lucrezia Borgia gescheiden van Giovanni Sforza, omdat die zich in de oorlog met Frankrijk tegen de Borgias had gekeerd.

Productie

De Borgias-trilogie past zonder twijfel in de reeks van historische fictieseries die sinds Band of Brothers begin jaren 2000 niet meer van het scherm zijn weg te slaan. De Amerikaanse televisiezender Showtime zag in deze dramareeks de ideale opvolger voor The Tudors, die de zender de jaren voordien (2007-2010) veel kijkcijfers had opgeleverd[1].

De geestelijke vader van het project is Neil Jordan, de Ierse filmmaker, die niet alleen het script voor zijn rekening heeft genomen, maar ook als producer en regisseur van de miniserie optrad[2]. Nochtans was het niet zijn oorspronkelijke bedoeling om een tv-serie te maken. Het verhaal van de 15^e-eeuwse clan zou in een film gegoten worden, waarin de hoofdrollen zouden zijn weggelegd voor Colin Farrell en Scarlett Johansson[3]. Uiteindelijk werd er toch geopteerd voor het kleine scherm, met Jeremy Irons en François Arnaud als voornaamste acteurs. De reden: de vele en complexe verhaallijnen maakten het geheel minder geschikt voor een film[4].

De productie van de eerste reeks kostte ca. 45 miljoen USD. Een groot deel daarvan werd aangewend om het 15e-eeuwse Rome na te bouwen in de Korda Studios in Hongarije. Toch was er niet voldoende budget om iedere locatie apart te reconstrueren. Daarom werden verschillende decoratieonderdelen voor meerdere gebouwen gebruikt. Het grootste nadeel daarbij was dat de gereconstrueerde gebouwen geen plafonds hadden; gelukkig kenmerkte de renaissance architectuur zich door hoge ruimtes. De natuurlijke lichtinval van bovenuit (als kwam ze uit hoge ramen) kon op die manier dus nog als realistisch worden beschouwd.

Tijdens het filmen werd er veel aandacht besteed aan de context waarin het verhaal zich afspeelde, nl. quattrocento Italië. De shots zijn zoveel mogelijk gebaseerd op de iconografie van de renaissance. Net als in renaissanceschilderijen werden de hoofden van meerdere figuren – cfr. de kardinalen met hun biretta tijdens het conclaaf – in één shot getoond. Daarnaast werd vaak gekozen voor long shots, opnieuw omdat 15^e-eeuwse schilders mensen niet zelden van kop tot teen portretteerden. Ook de vele fresco’s, die door de tand des tijds zijn aangetast, werden levendiger en kleuriger gemaakt, net zoals ze er toen ongeveer moeten hebben uitgezien[5].

Na het eerste seizoen werden ook nog een tweede en derde seizoen gedraaid. Normaliter zou een vierde seizoen voor de apotheose zorgen, maar Showtime wou de kosten voor 10 extra afleveringen niet langer dragen. Ook het plan om een twee uur durende finale uit te zenden, werd naar de prullenmand verwezen[6].

Receptie

De lijst van gewonnen awards en nominaties van drie seizoenen The Borgias oogt indrukwekkend. Omdat hier enkel het eerste seizoen behandeld wordt, volgt een korte opsomming van prijzen die in 2011 werden gewonnen: 2 Emmy Awards (voor beste soundtrack en beste kostuums), daarnaast nog 4 Emmy nominaties, 1 Gemini Award, 3 nominaties voor de Gemini Awards, 3 nominaties op het Monte Carlo TV-festival…

Zonder rekening te houden met de erkenning die de serie ook in de jaren daarna kreeg, kan gezegd worden dat de reeks door critici over het algemeen goed werd onthaald. Op de website metacritic.com kreeg de serie 66% toebedeeld, op IMDb 8/10. In eerste instantie komt dit door de schandalen waarin de Spaanse familie Borgia in de 15^e-16^e eeuw verzeild was geraakt. Daarnaast springt de rol van Jeremy Irons, als paus Alexander VI, bij de meeste recensenten in positieve zin in het oog. The Borgias worden, juist vanwege de corruptie, moord en lust, niet zelden in één adem vernoemd met kaskrakers als The Godfather of The Sopranos. De kruising tussen ontspannende fictie en historische figuren wordt kennelijk ook gesmaakt. De intriges die zich in Rome afspelen slepen de kijker mee in de wereld van de meest corruptie paus uit de kerkelijke geschiedenis. Toch zijn er ook minder positieve geluiden te horen. Het betreft vooral het nogal gratuite gebruik van seks en geweld, samen met het gebrek aan enig inzicht in de psychologie van de personages. Ook het ontbreken van een “hoger doel” in het verhaal – er wordt te sterk de nadruk gelegd op een opeenvolging van historische gebeurtenissen – is voor sommige critici een ernstig gebrek. “[…] Nothing can hide the fact that these people have no souls to lose, no character to develop. Apart from looking for “Godfather” homage moments, there isn’t more to root for here than there is at a cage fight.”[1]

The Borgias kon het grote publiek nochtans wel weten te bekoren. Het gemiddelde van 3,3 miljoen wekelijkse kijkers in de VS overtrof het beste seizoen van The Tudors (ook op Showtime) met 20%. De miniserie was vooral gericht naar een iets ouder (en vrouwelijker) publiek dan The Tudors, hoewel de subtitel (“the original crime family”) vooral moest dienen om mannen aan te spreken. Bovendien is het tempo van het verhaal behoorlijk laag (en dus gemakkelijker om volgen), omdat niet op gebeurtenissen, maar op karakters van personen wordt gefocust[2]. Toch verminderde het aantal kijkers (excl. on demand en andere platformen) van 1,06 miljoen tijdens de eerste aflevering tot 0,81 miljoen tijdens de laatste episode[3]. Uiteindelijk zou de te grote productiekost – het eerste seizoen alleen al kostte meer dan $ 40 miljoen – de miniserie na 3 seizoenen de das omdoen.

Onderwijs

The Borgias is geen documentaire. Het pretendeert dan ook niet een nauwkeurige weergave te geven van het leven van de familie Borgia of een weergave te zijn van (enkel) historische feiten. Toch werd getracht om zo dicht mogelijk bij het historische verhaal aan te sluiten. Neil Jordan, die het scenario schreef, verwoordde het op deze manier: “Ik probeerde zoveel mogelijk binnen het brede historische kader te blijven als ik kon. Maar je hoefde dan ook niet veel uit te vinden om de personages fascinerend te maken… omdat de gebeurtenissen op zich al behoorlijk uitzonderlijk waren.”[1] G.J. Meyer, auteur van The Borgias: The hidden history (2013), beschouwt de inhoud van de serie als behoorlijk accuraat. In een interview[2] vertelt hij dat zelfs niet alles werd getoond, vooral omdat het onmogelijk is de hele levensloop van de verschillende historische personages in één serie te integreren.

Het feit dat het om een tv-serie gaat, biedt een aantal voordelen voor het didactische gebruik ervan. Series, die in primetime worden uitgezonden op tv, zijn per definitie bestemd voor het grote publiek. Dit betekent dat men niet over (veel) voorkennis moet beschikken om de verhaallijn te kunnen volgen. Bijgevolg kunnen fragmenten uit deze tv-serie gebruikt worden in alle onderwijsvormen waar geschiedenis wordt onderricht.

Aangezien het tijdskader zeer beperkt is – het eerste seizoen behandelt de jaren 1492 tot ca. 1495 – sluit de inhoud van de The Borgias het beste aan bij de leerinhouden van het tweede jaar van de tweede graad secundair onderwijs. Hieronder worden een aantal suggesties geformuleerd voor het gebruik van The Borgias in de lessen van het vierde jaar SO.

1. Reformatie in de Latijnse christenheid

Gedurende de 15^e eeuw komt de Kerk in woelige wateren terecht, met wantoestanden in tijden van politieke en economische crisis. Niet alleen het Westers Schisma (1378-1417), ook de uitgebreide hofhouding van de pausen en de machtspolitiek van de Kerk schaadden het imago van de Heilige Stoel. Dit zou aanleiding geven tot een reformatiebeweging, die in eerste instantie geleid werd door Maarten Luther. Verschillende scènes tonen de wanpraktijken binnen de Kerk die door de Reformatie aan de kaak werden gesteld.

• Episode 1 (06:52-08:34): Na de dood van paus Innocentius VIII breekt de machtsstrijd om de pauselijke troon los. Kardinaal Rodrigo Borgia zet zijn kinderen (!) in om eventuele concurrenten om te kopen.
• Episode 1 (09:59-10:53): Cesare Borgia, zoon van, bespreekt de aanstaande pausverkiezingen met zijn moeder. In deze scène wordt de familie (vrouw+kinderen) van Rodrigo Borgia in beeld gebracht.
• Episode 1 (12:15-21:17): Verloop van het conclaaf van 1492. Verschillende scènes die op een goede manier schetsen hoe corruptie, nepotisme, simonie… binnen de muren van de Kerk regeerden. Functies worden niet verkregen door de “wil van God”, maar door omkoping.
• Episode 1 (29:34-33:29): Een optocht vol pracht en praal wordt gehouden ter ere van de kersverse paus Alexander VI. Tijdens deze scène kan ook aandacht worden besteed aan de renaissance-architectuur van het quattrocento.
• Episode 1 (37:00-39:44): Het ambt van vicekanselier van de Curie wordt “verkocht” aan kardinaal Sforza. Alexander VI wordt openlijk beschuldigd van simonie.
• Episode 1 (42:05-47:56): Kardinaal Orsini doet een poging om Rodrigo en Cesare Borgia te vergiftigen. Door omkoping van de huurmoordenaar wordt Orsino Orsini uiteindelijk zelf vergiftigd. Dit fragment toont de intriges en moordlust binnen de muren van het Vaticaan.
• Episode 2 (26:45-29:00): Paus Alexander VI houdt er een relatie op na met Giulia Farnese. Dit verhaal was in die tijd alom bekend. Desalniettemin (en ondanks de tegenstand van kardinaal della Rovere) kon Alexander VI toch aan de macht blijven.
• Episode 2 (38:40-40:35): Johannes Burchart vertelt de paus hoeveel nieuwe kardinalen nodig zijn om de tegenstand binnen het College van Kardinalen te neutraliseren. De machtspolitiek binnen de Kerk komt hier opnieuw bovendrijven.

2. Wereldlijke macht van de paus

De paus had in de middeleeuwen niet alleen geestelijke macht, maar ook wereldlijke macht. Dit betekent dat hij zich inliet met de internationale (Europese) politiek en het besturen van de Pauselijke Staten. De paus hoefde nergens verantwoording voor af te leggen bij koningen of keizers. Wel was het zo dat de Kerk het leiden van staten overliet aan staatshoofden, omdat die zich gemakkelijker konden inlaten met oorlogsvoering e.d. Enkele scènes in de serie verwijzen naar de wereldlijke macht die paus Alexander VI uitoefende.

• Episode 8 (04:21-06:27): In dit fragment zien we hoe paus Alexander VI een “Heilige Alliantie” probeert op te zetten met behulp van Spanje, waarbij wordt verwezen naar de benoeming van Isabella van Castilie en Ferdinand van Aragon tot Katholieke Koningen. Daarna wordt door de paus naar de sterkte van de pauselijke troepen gevraagd.
• Episode 8 (28:49-33:18): Een veldslag tussen de Fransen en de Pauselijke Staten wordt voorbereid. Dit leger is het symbool bij uitstek van de wereldlijke macht van de paus. Daarnaast kan de aandacht worden gevestigd op de uitrusting van de soldaten en het gebruik van kanonnen tijdens veldslagen. Karel VIII was een van de eerste veldheren die het kanon met succes gebruikte.
• Episode 9 (07:08-10:02): Een middel om koningen aan zich te binden – en dus om macht uit te oefenen – was de pauselijke investituur; dit is de erkenning van de rechtmatige machtsuitoefening van een koning over een gebied. Paus Alexander VI belooft de Franse koning Karel VIII de pauselijke investituur van zijn claims op Frankrijk én het koninkrijk Napels.
• Episode 9 (22:08-24:34): Karel VIII wordt door de paus gekroond als koning van Frankrijk en koning van Napels. Hij wordt ook gesterkt met Gods zegen. De paus bindt zijn oorspronkelijke tegenstander, Karel VIII, op die manier aan zich.

3. Machtsuitbreiding: huwelijkspolitiek

In de belangrijkste Italiaanse steden zwaaiden een aantal vooraanstaande families – de’ Medici in Firenze, Sforza in Milaan – de scepter. In de loop van de serie zien we dat Rodrigo Borgia zijn kinderen tracht te laten huwen met troonopvolgers uit Italië of daarbuiten, om zo de macht van de eigen familie te versterken en bondgenootschappen te creëren. Deze huwelijkspolitiek kwam in de middeleeuwen en vroegmoderne tijd veelvuldig voor. Enkele fragmenten uit The Borgias verwijzen naar deze manier van machtsconsolidatie.

• Episode 3 (27:00-29:55): Lucrezia wordt uitgehuwelijkt aan Giovanni Sforza van Pesaro. De keuze voor de familie Sforza wordt gemaakt vanuit strategische overwegingen, door haar vader en oudste broer Cesare.
• Episode 5 (25:58-27:12): Ook Juan Borgia, de tweede zoon van Rodrigo Borgia, wordt d.m.v. een huwelijk ingezet om de belangen van de Borgia’s te behartigen.
• Episode 6 (46:41-47:54): de minderjarige Gioffre Borgia treedt in het huwelijk met Sancha van Aragon, de onwettige dochter van Alfons II van Napels.

4. Geopolitieke situatie in het 15^e-eeuws Italië

De ruimtelijke context van de serie is Rome, en bij uitbreiding het Italiaanse schiereiland. De tweedeling van Italië in een monarchaal Zuid-Italië (Napels), waar Spanje en Frankrijk om de opvolgingsrechten streden, en een “republikeins” Noord-Italië, met steden als Milaan, Venetië en Firenze, komt in The Borgias duidelijk naar voor.

• Episode 4 (33:04-34:26): Alexander VI legt aan zijn jongste zoon de geopolitieke situatie in Italië uit aan de hand van een landkaart. Het onderscheid tussen Noord- en Zuid-Italië wordt duidelijk gemaakt.

5. Van een feodale staat naar een vorstenstaat / de Italiaanse Oorlog (1494-1498)

Tijdens de late middeleeuwen vindt een langzame overgang plaats van de feodale staat, die sinds de 12^e eeuw in verval was geraakt, naar een vorstenstaat, met centraal gezag voor de koning of keizer. In Frankrijk zien we een versterkte koninklijke macht na de 100-jarige oorlog (1337-1453). Karel VIII wordt als voorbeeld van deze groeiende centralisatie ten tonele gevoerd. Hij start uiteindelijk de Italiaanse Oorlog (1494-1498), met als doel het koninkrijk Napels definitief onder zijn gezag te brengen.

• Episode 5 (14:44-17:07): De Borgias bespreken de mogelijkheid dat Frankrijk Italië via Milaan en Firenze binnendringt, met Napels als einddoel. Rodrigo Borgia denkt dat Firenze Rome zal steunen tegen Frankrijk, in ruil voor de excommunicatie van de priester en “luis in de pels” Savonarola.
• Episode 6 (19:03-22:26): Kardinaal della Rovere bezoekt Karel VIII, die ermee akkoord zal gaan Italië binnen te vallen. Karel VIII wordt afgeschilderd als een tactloze en brute vorst, die alle macht van Frankrijk zelf in handen heeft (bv. met betrekking tot oorlogsverklaringen).
• Episode 6 (41:03-41:39): Kardinaal della Rovere probeert Karel VIII ervan te overtuigen om zo snel mogelijk een oorlog te beginnen. Karel VIII draagt het Gulden Vlies om zijn hals, verwijzend naar de Orde van het Gulden Vlies.
• Episode 7 (19:02-22:26): De stad Lucca wordt – door het gebruik van een nieuw wapen, het kanon – met gemak veroverd en volledig uitgemoord. In realiteit was het echter niet Lucca, maar wel het Italiaanse Fivizanno, dat dit lot onderging.

6. De ontdekking van de Nieuwe Wereld

In 1492, het jaar dat Rodrigo Borgia paus werd, ontdekte Colombus het Amerikaanse continent. De Spanjaarden gingen in de jaren die daarop volgden het continent steeds verder verkennen. Samen met de Spaanse macht moest ook het christendom over Centraal- en Zuid-Amerika worden verspreid.

• Episode 4 (25:44-28:30): Enkele Spaanse vertegenwoordigers tonen Alexander VI een “wildeman” uit Amerika. De Spanjaarden vragen de paus om zijn zegen over de verovering van het Amerikaanse continent, opdat alle inwoners van dat continent bekeerd zouden kunnen worden tot “het ene geloof”.

7. Niccolo Machiavelli

Niccolo Machiavelli (1469-1527) was een Florentijns politiek filosoof, humanist, auteur en diplomaat. In die laatste hoedanigheid kwam hij tijdens enkele afleveringen van The Borgias in beeld.

• Episode 4 (15:30-17:37): Machiavelli bespreekt samen met kardinaal della Rovere de mogelijkheid om de Franse troepen zonder weerstand door de Florentijnse Republiek te laten marcheren.
• Episode 5 (20:30-24:32): Als ambassadeur van Firenze praat Machiavelli met Cesare Borgia. Die laatste stelt de excommunicatie van Savonarola voor, in ruil voor een bondgenootschap met de Pauselijke Staten.

Historiografie

Het einde van de 15^e eeuw laat zich kenmerken als een periode van verandering en vormt een scharniermoment tussen de middeleeuwen en de vroegmoderne tijd. Op militair-politiek vlak is een einde gekomen aan het Byzantijnse Rijk; de Ottomanen hebben nu de Bosporus en de Balkan in handen. In West-Europa boekten de Fransen de overwinning in de Honderdjarige Oorlog. Frankrijk was tegen het einde van de 15^e eeuw het rijkste West-Europese land en

het land met het grootste aantal inwoners[1], beiden vereist om een sterk leger uit te bouwen. Onder leiding van Isabella van Castilië en Ferdinand van Aragon wordt het Iberische schiereiland “bevrijd” van de Moren. Nog meer naar het westen toe werd (door de Spanjaarden) een nieuw continent ontdekt: Amerika.

Ook op religieus vlak was er een evolutie merkbaar, nl. de steeds luidere roep om een spirituele (i.t.t. materialistische) invulling van het geloof. Het niet naleven van de armoedevoorschriften of het celibaat, het verkopen van religieuze ambten en de corruptie binnen de clerus waren voor alsmaar meer gelovigen een doorn in het oog[2]. Deze context – samen met andere factoren zoals de doorbraak van de drukpers – vormden een voedingsbodem voor de hervormingsgezinde geluiden van o.a. Luther begin 16^e eeuw.

De corruptie binnen de Kerk wordt verzinnebeeld in de figuur van Rodrigo Borgia. Geboren als Rodrigo Lanzol y de Borja in Aragon, maakte hij een ecclesiastische carrière onder de vleugels van zijn oom Alfons de Borja (paus Calixtus III). Hij werd niet alleen kardinaal, maar ook vicekanselier van de Romeinse Curie. Na de dood van paus Innocentius VIII (1492) zag hij zijn kans schoon om zelf de Heilige Stoel te bezetten. Hij versloeg zijn concurrenten (waarvan kardinaal della Rovere de voornaamste was) door middel van omkoping en simonie en werd benoemd tot paus Alexander VI[3].

Tijdens zijn pontificaat (1492-1503) zette Alexander VI de ingeslagen weg van corruptie en machtswellust verder. Het was alom bekend dat de Paus Giulia Farnese als concubine had. Verder bezorgde zijn zoon Cesare de functie van kardinaal, terwijl een andere zoon hertog van Gandia werd. Het was overigens niet ongewoon dat de paus in die tijd (vlak voor het Concilie van Trente) kinderen had. Door huwelijksbanden probeerde hij zijn eigen machtspositie op het Italiaanse schiereiland uit te breiden. Toen de Franse koning Karel VIII in 1494 richting Napels ten oorlog trok, zocht hij een alliantie met Milaan, Venetië en het HRR (de Heilige Alliantie) om de Fransen uit Italië te verdrijven, wat lukte in 1498. Toen Alexander VI in 1503 stierf, werd hij opgevolgd door Pius III, die datzelfde jaar nog het leven liet. Uiteindelijk werd Rodrigo Borgia’s aartsrivaal, kardinaal della Rovere, eind 1503 tot paus verkozen[4].

Bronnen

1. Literatuur

• DURAN (E.). “The Borja Family: Historiography, Legend and Literature.” In: Catalan Historical Review, 1 (2008), pp. 63-79.
• VERMEIR (R.), red. Een inleiding tot de geschiedenis van de Vroegmoderne Tijd. Wommelgem, Van In, 2008, 317 p.

2. Websites

• http://www.britannica.com/EBchecked/topic/14138/Alexander-VI, geraadpleegd op 18.05.2014.
• http://esotericfish.com/2011/06/13/the-borgias-season-1-review/, geraadpleegd op 18.05.2014.
• http://www.hollywoodreporter.com/race/borgias-why-creator-neil-jordan-210447, geraadpleegd op 18.05.2014.
• http://www.metacritic.com/tv/the-borgias, geraadpleegd op 18.05.2014.
• http://www.nydailynews.com/entertainment/tv-movies/borgias-showtime-hit-tudors-highlight-vatican-church-family-drama-article-1.124299, geraadpleegd op 18.05.2014.
• http://www.nytimes.com/2011/03/27/arts/television/the-borgias-a-showtime-mini-series-starring-jeremy-irons.html?pagewanted=all, geraadpleegd op 18.05.2014.
• http://screenpicks.com/2011/04/interview-jeremy-irons-and-neil-jordan-on-the-borgias/, geraadpleegd op 22.05.2014.
• http://www.telegraph.co.uk/culture/tvandradio/8426750/The-Borgias-Showtime-US-TV-review.html, geraadpleegd op 18.05.2014.
• http://www.theasc.com/ac_magazine/April2012/TheBorgias/page1.php, geraadpleegd op 18.05.2014.
• http://tvbythenumbers.zap2it.com/2011/05/24/sunday-cable-ratings-heatbulls-scores-big-law-order-ci-in-plain-sight-army-wives-housewives-game-of-thrones-much-more/93748/, geraadpleegd op 18.05.2014.
• http://tvline.com/2013/06/05/the-borgias-cancelled-showtime/, geraadpleegd op 18.05.2014.
• http://usatoday30.usatoday.com/life/television/reviews/2011-04-01-borgias01_ST_N.htm, geraadpleegd op 18.05.2014.
• http://whatculture.com/tv/borgias-exclusive-interview-historical-author-g-j-meyer.php, geraadpleegd op 22.05.2014.